6. SINIFLAR BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM BİLGİ PAYLAŞIM ARAÇLARI VE İŞBİRLİKLİ YAZARLIK DERS NOTLARI
BİLGİ PAYLAŞIM ARAÇLARI İŞBİRLİKLİ YAZARLIK
BİLGİ PAYLAŞIM ARAÇLARI İŞBİRLİKLİ YAZARLIK
•
İçeriğinin kullanıcıların katkılarıyla oluşturulduğu
bilgi paylaşım yöntemidir.
•
İşbirlikli yazarlık sitelerine en iyi örneği
çevrimiçi bir ansiklopedi olan Vikipedi’yi gösterebiliriz.
•
Bu ansiklopedinin tamamı kullanıcıların ortak
çalışmasıyla hazırlanmıştır.
ÇOKLU ORTAM PAYLAŞIMLARI
•
Çoklu ortam, bilginin yazı, ses, resim gibi farklı
biçimlerin birlikte kullanılarak sunulmasıdır.
•
Sadece ses veya görüntünün olduğu ortama çoklu ortam
diyemezken, her ikisini içeren ortama çoklu ortam diyebiliriz.
•
Çoklu ortam paylaşım sitelerinin en popülerleri Youtube, Flickr ve Instagram’dır.
•
Youtube bir video paylaşım sitesi iken Flickr ve
Instagram ise birer resim ve fotoğraf paylaşma çoklu ortam siteleridir.
WEB GÜNCELERİ
(BLOG)
• İnternet
günlüğü olarak tanımlayabileceğimiz Bloglar
kullanıcıların dilediği konularda yazılar yazabileceği kişisel internet
sayfalarıdır.
•
Ziyaretçiler de blog sahibinin izin vermesi
durumunda yazılara yorum yapabilirler.
•
Kullanıcılar kişisel blog sayfalarında başından
geçen bir olay, yaptığı bir alışveriş, okuduğu
bir kitap, izlediği
bir film gibi her
konuyla ilgili
yazı yazmakta serbesttir.
•
Blog siteleri düşüncelerimizi milyonlarca internet
kullanıcısıyla paylaşmak için güzel bir araçtır ve günümüzde oldukça
popülerdir.
•
Blog açmak ve kullanmak ücretsizdir.
ETİKETLEME
•
Etiketler bir konuyla ilgili veya bir fotoğrafta yer
alan kişiyi işaretlemek ve böylece o kişiyi haberdar etmek için kullanılır.
•
Ayrıca etiketlenen kişinin ismine tıklandığında o
kişiye ulaşılmasını da sağlar.
SOSYAL İMLEME
• Kullanıcıların
internette gezinirken beğendiği içerikleri veya siteleri işaretleyip diğer
kullanıcılar ile paylaşabilmesini imkan veren bilgi paylaşım araçlarıdır.
•
En popülerleri Delicious ve Reddit’tir.
SOSYAL MEDYA
•
Sosyal medya, kişilerin internet üzerinde birbiriyle
yaptığı görüşmeler ve paylaşımların bütünüdür.
SOSYAL AĞLAR
• Sosyal
ağlar, insanların günlük yaşamlarındaki sosyal ilişkilerini, yaşadıkları
olayları internet ortamına taşıyabildiği, duygu ve düşüncelerin yanı sıra
fotoğraf, vidyolarını paylaşabildiği gerçek hayatın sanal bir kopyasıdır.
•
Sosyal ağ denilince ilk sıralarda Facebook, Twitter
ve Google Plus akla gelmektedir.
SOSYAL AĞLARI
KULLANIRKEN
•
Milyonlarca kişinin yer aldığı sosyal ağları
kullanırken çok dikkatli olmamız gerekir.
•
Yanlışlıkla paylaştığımız veya yanlış kişilerle
paylaştığımız bir bilgi bir anda milyonlarca kişiye ulaşabilir.
KİŞİSEL BİLGİLERİNİZİ HERKESLE
PAYLAŞMAYIN
•
Kötü niyetli kişilerin eline geçtiğinde olumsuz
sonuçlar doğurabilecek
•
telefon numarası,
•
doğum tarihi ve yaş
•
T.C kimlik numarası
•
e-posta adres gibi bilgileri herkesle paylaşmayın.
HER ŞEYİ HERKESE AÇIK PAYLAŞMAYIN
•
Aile, arkadaşlar, yakınlar gibi gruplar oluşturarak
yapacağınız paylaşımları görecek kişileri belirleyin.
•
Ailenize ait fotoğrafları yakınlarınızın görmesini
isteyebilir fakat arkadaşlarınızın görmesini
istemeyebilirsiniz.
TANIMADIĞINIZ KİŞİLERLE İLETİŞİME
GEÇMEYİN
•
Arkadaşlık teklifi gönderen tanımadığınız kişilerin
tekliflerini kabul etmeyin.
•
Unutmayın, bu kişinin zannettiğiniz kişi olduğundan
asla emin olamazsınız.
•
Siz de tanımadığınız kişiye arkadaşlık teklifi göndermeyin.
GÜÇLÜ ŞİFRE OLUŞTURUN
•
Sosyal ağ hesaplarınızı güçlü şifreler ile koruyun.
•
Unutmayın, hesabınız ele geçirilirse yapılan tüm
paylaşımlardan siz sorumlu olursunuz.
PAYLAŞIMLARA DİKKAT!
•
Telif hakkıyla korunan içerikleri (müzik, vidyo,
fotoğraf, program) asla paylaşmayın.
•
Herhangi bir kişiye veya kuruma hakaret, küfür
etmeyin, kötü ve aşağılayıcı sözler kullanmayın.
•
Bunlar bilişim suçlarına girdiğinden hiç
beklemediğiniz cezalar ile karşılaşabilirsiniz.
DİJİTAL KİMLİK
•
İnternet ortamında sanal olarak oluşturulan kimlik kartıdır.
•
Dijital kimliğiniz ad, soyad gibi kişisel bilgilerin yanısıra eğitim durumu,
iletişim bilgileri, ilgi alanları ve iş deneyimleri gibi
bilgileri de
içerir.
•
Dijital kimliğinizi ücretsiz oluşturabileceğiniz
servislerden en bilineni LinkedIn’dir.
• Dijital
kimliğiniz sayesinde sanal özgeçmişinizi (CV) oluşturarak işverenlerin sizinle
iletişime geçmesini sağlayabilir ya da iş arayanlar ile bağlantı kurabilirsiniz.
İşbirlikli
Yazarlık (Ör: Viki)
Bir alandaki çalışmada
başkalarıyla işbirliği yapan, ortaklaşa iş yapanlara işbirlikli denir.
Vikipedi,
çevrim içi bir ansiklopedidir ve bu amaca ulaşmak için bir araya gelmiş,
karşılıklı saygı çerçevesinde yüksek kalitede bir
ansiklopedi
oluşturmakla ilgilenen kişilerden oluşan çevrim içi bir topluluktur.
Kullanıcılar bu
tarz sitelere üye olarak oradaki bilgileri belli kriterler çerçevesinde
düzenleyip, güncelleyebilirler.
Çoklu Ortam Paylaşımları (Ör: YouTube,
Flickr)
Çoklu
ortam; metin, görüntü, grafik, çizim, ses, video ve animasyonların bilgisayarda
gösterilmesi, dosyalarda saklanması, bilgisayar ağından iletilmesi ve sayısal
olarak işlenmesi ile ilgili bir kavramdır. Çoklu ortam dediğimiz zaman, çeşitli
türdeki bilgi kaynaklarının bir arada olması anlaşılmaktadır. Bir örnekle
açıklarsak; sadece ses veya görüntü, bilginin gösterildiği birer ortamdır;
bunlar bir araya getirildiğinde ise çoklu ortam olarak adlandırılmaktadır. Bu
durumda; metin, görüntü, grafik, çizim, ses, video ve animasyonların birden
fazlasının bir arada bulunmasına çoklu ortam denir.
Çoklu ortam
paylaşımlarına youtube, flickr gibi web sayfaları örnek gösterilebilir.
YouTube
YouTube
üç Amerikalı iş arkadaşının (Chad Hurley Steve Chen ve Jawed Karim) eğlence
için açtıkları daha sonra Google tarafından satın alınan, kısaca “Video
Paylaşım Sitesi” olarak adlandırabileceğimiz bir web sitesidir. İçeriğinde
binlerce hatta belki milyonlarca video bulabileceğiniz video paylaşım
sitelerinin ilki, en kapsamlısı ve en büyüğüdür. Uzun uzun keyifli vakit
geçibileceğiniz hatta arkadaşlarınızın videolarını bile izleyebileceğiniz ve o
videolara yorumlar yazabileceğiniz bir sitedir.
Flickr
İnternet
ortamında resimlerinizi ve videolarınızı kolaylıkla depolayabilmenizi,
istediğiniz resimleri paylaşabilme, yorumlayabilmenizi sağlayan bir servistir.
Site’nin verdiği hizmet resim depolamayla sınırlı
değildir. Arkadaşlarınızı bulup iletişime geçebiliyor, resimlerin yorum
özelliğini kullanarak diğer kullanıcılarla iletişimde kalabiliyor, takip
edebiliyorsunuz.
Web Günceleri (Ör: Bloglar)
Blog,
genellikle güncelden eskiye doğru sıralanmış yazı ve yorumların yayınlandığı,
web tabanlı bir yayını belirtir. Çoğunlukla her gönderinin sonunda yazarın adı
ve gönderi zamanı belirtilir. Yayıncının seçimine göre yazılara yorum yapılabilir.
Yorumlar blog kültürünün çok önemli bir dinamiği ve yapıtaşıdır. Yorum
mekanizması ile Yazar ve okuyucular arasında sürekli bir iletişim sağlanır.
Blogcuların kendilerine has bir kültürü vardır. Yapıları birbirine benzer,
üzerlerindeki yazışma ve konuşmaların tarzları birbirlerine benzer. İlk ağ
günlükleri manüel olarak yazılıp güncellenirken, bugün bu iş için özel yazılmış
yazılımlar kullanılmaktadır.
Blog Türleri
Kişisel İnternet üzerinde bireysel olarak oluşturulan, genel veya belli bir
odak noktası olan blog çeşididir.
Temasal Sadece belirli bir alanda yazılan gönderilerin yer aldığı, belirli
bir konuda uzman kişilerin yazdığı ve düzenlediği bloglardır.
Topluluk Üyelik sistemine sahip olan ve bu üyelerin yazdıkları gönderilerden
meydana gelen bloglardır.
Kurumsal Şirketlerin kendileri ile ilgili haber ve duyurularını daha samimi
bir şekilde halka açtıkları bloglardır.
2.3.3. Web
Günceleri (Ör: Bloglar)
Etiketleme ve Sosyal İmleme (Ör:
Delicious)
Etiketleme
Nedir ve Nasıl çalışır?
Etiketler
durum güncellemeleri ve fotoğraflar gibi paylaştığınız şeylerde bir kişiye,
sayfaya veya yere bağlantı verir. Örneğin, bir fotoğrafta kimlerin olduğunu
söylemek için fotoğrafı veya bir şeyi kiminle yaptığınızı söylemek için bir
durum güncellemesini etiketleyebilirsiniz. Gönderilerinizde kişileri, sayfaları
ve yerleri etiketlediğinizde, başkalarını kiminle birlikte olduğunuzdan, ne
düşündüğünüzden ve nerede olduğundan haberdar etmiş olursunuz.
Birini
etiketlediğinizde, bu o kişiye bildirilir. Ayrıca, siz veya bir arkadaşınız
sizin gönderinizde birisini etiketlediğinde ve gönderi Arkadaşlar veya daha
geniş bir hedef kitleye sahipse, gönderiyi seçtiğiniz hedef kitlenin yanı sıra
etiketlenen kişilerin arkadaşları da görebilir. Sosyal İmleme Sitelerdeki ürün
ve/veya hizmet gibi her türlü içeriğe ait sayfa linklerini kullanıcıların
paylaşım ve beğenisine sunmaktır.
Sosyal imleme sitelerinde internet
kullanıcılarının beğendikleri, ve aynı zamanda onlarında paylaşmak istedikleri
her türlü linkleri bulabilirsiniz. Günümüzde çok popüler sosyal imleme siteleri
bulunmaktadır. Bu siteler arasında; delicious.com, reddit.com, farkinda.com
gibi adresler yer almaktadır.
Delicous sık kullanılan
internet sitesi bağlantılarını depolamak, paylaşmak ve yeni siteleri keşfetmek
için kullanılan bir sosyal sık kullanılanlar hizmetidir.
Sosyal Medya Kullanımı (Ör: Facebook,
Twitter vb.)
Zaman
ve mekân sınırlaması olmadan, paylaşımın, tartışmanın esas olduğu bir insanî
iletişim şeklidir. Sosyal medya platformlarında insanlarla buluşur ve
iletişimde bulunursunuz. İnsanlara yardım eder, yardım alır, sorularına cevap
verir ve kendi sorularınızı sorarsınız. Bu bakımdan sosyal medya resmi olmayan
eğitim yollarından da bir tanesidir.
Sosyal
ağlar arkadaşlarımızla bizlere sürekli temas halinde olabileceğimiz,
beğendiklerimizi paylaşabileceğimiz bir ortam sunuyor. Fakat sosyal ağlar
kişisel bilgilerinizi, paylaşımlarınızı, arkadaşlarınızı herkesin görebileceği
ortamlardır. O yüzden bir kaç noktaya dikkat ederek sosyal ağlarda daha güvenli
olabilirsiniz.
1. Kişisel
bilgilerinizi herkesle paylaşmayınız.
- Telefon numaranız.
- Ev, okul ve iş adresiniz.
- Doğum gününüz, yaşınız.
- T.C. kimlik numaranız.
- E-mail adresiniz.
2. Paylaştıklarınız
şeyleri istemediğiniz kişilere kapatınız.
- Gönderilerinizi.
- Ailenizle ilgili bilgilerinizi.
- İlişki durumunuzu.
- İlgilendiklerinizi.
- Dini inanç ve siyasi görüşünüzü.
- Bulunduğunuz yeri.
- Size ait fotoğraf ve videolarınızı.
3. Tanımadığınız
kişilerin arkadaşlık tekliflerini reddediniz.
Çünkü;
§ Tanımıyorsunuz.
- Niyetini bilmiyorsunuz
- Zarar görebilirsiniz.
- Üzülebilirsiniz.
4. Güçlü şifreler
oluşturunuz ve şifrenizi kimseyle paylaşmayınız. Çünkü;
- Sizin adınıza arkadaşlarınıza mesaj gönderebilirler, zor durumda kalırsınız.
- Profilinizde sizin istemediğiniz şeyleri paylaşabilirler.
- Profil resim ve ayarlarınızı değiştirebilirler.
- Profilinizi kullanan arkadaşınız olur, sorumlu ise siz olursunuz.
Dijital Kimlik Oluşturma (Ör: Linkedin)
Dijital kimlik kullanarak, kimliğinizi
kanıtlamak için e-postanızı dijital olarak imzalayabilirsiniz. Ayrıca,
gizliliklerini
korumak üzere iletileri şifrelemek için de dijital kimlik kullanabilirsiniz.
Dijital kimlik nedir?
Sertifika olarak da adlandırılan dijital kimlikler, alıcıların bir
e-postanın gerçekten sizin tarafınızdan gönderildiğini doğrulamasını sağlar.
Sahte e-posta iade adresleri oluşturmak kolay olduğundan, bu özellik
faydalıdır. Ayrıca, standart e-posta iletileri Internet’te dolaşırken
kartpostalların dijital eşdeğeridir. Yolda okunabilir, hatta
değiştirilebilirler. Dijital kimlikler, bazı e-posta programlarıyla
birlikteiletileri şifrelemek, içeriklerini gizlemek ve alıcıya ulaştırılırken
iletinin değiştirilip değiştirilmediğini göstermek için kullanılabilir.
Nasıl dijital kimlik edinirim?
Pek
çok işletmede, sistem yöneticiniz size bir dijital kimlik sağlar. Kişisel
kullanım için, sertifika yetkilisinden (dijital kimlik sağlayan bir kuruluş
veya şirket) dijital kimlik edinmeniz gerekir.
Linkedin
Facebook, Twitter
gibi sosyal medya mecralarından biridir. Tabi her sosyal medya mecralarının
kendine ait farklılıkları var. Linkedin’ i diğer
mecralardan ayıran en önemli özelliği çalışma hayatına yönelik olması. Yani bir
nevi iş hayatı paylaşımlarının yer aldığı bir mecra. Burada oluşturduğunuz
profil sizin CV’nizi yani özgeçmişinizi ifade etmektedir.