5. Sınıf: Çember Konu Anlatımı

 

Çember Nedir?

Çember, bir düzlemde sabit bir noktadan eşit uzaklıktaki noktaların oluşturduğu kapalı eğridir. Sabit noktaya merkez, bu noktadan çember üzerindeki herhangi bir noktaya olan uzaklığa yarıçap denir.

---

Çemberin Elemanları

1. Merkez (O): Çemberin tam ortasında bulunan sabit noktadır.
2. Yarıçap (r): Merkezden çember üzerindeki herhangi bir noktaya olan mesafedir.
   Örnek: Yarıçapı $5cm$ olan bir çemberin her noktasının merkeze uzaklığı $5cm$’dir.
3. Çap (d): Çemberin bir kenarından diğer kenarına, merkezden geçen doğru parçasıdır.
   Formül: $d=2r$
4. Kiriş: Çemberin iki noktasını birleştiren doğru parçasıdır.
   Çap, aynı zamanda çemberin en uzun kirişidir.
5. Yay: Çember üzerindeki iki nokta arasında kalan eğri parçadır.
6. Çevre: Çemberin tüm uzunluğu, çevresidir.
7. Alan: Çemberin kapladığı düzlem yüzeydir.

---

Çemberin Çevresi ve Alanı

1. Çemberin Çevresi:
   Çemberin uzunluğunu ifade eder.
   Formül:

   $$\stackrel{\backslash c}{C}evre=2\pi r$$

   Örnek:
   Yarıçapı $7cm$ olan bir çemberin çevresi:

   $$\stackrel{\backslash c}{C}evre=2\pi r=2\times 3,14\times 7=43,96cm$$

2. Çemberin Alanı:
   Çemberin kapladığı alan, şu formülle hesaplanır:
   Formül:

   $$Alan=\pi r^2$$

   Örnek:
   Yarıçapı $5cm$ olan bir çemberin alanı:

   $$Alan=\pi r^2=3,14\times 5^2=3,14\times 25=78,5c{m}^2$$

---

Çemberin Günlük Hayatta Kullanımı

1. Çember Şeklindeki Nesneler:
   • Saat, bisiklet tekerleği, çember oyuncaklar.
2. Mühendislik ve Mimarlık:
   • Silindir yapılar, tekerlek tasarımları.
3. Sanat ve Tasarım:
   • Çemberden türeyen daire şekilleri dekorasyonda sıkça kullanılır.

---

Çember ile İlgili Örnekler

1. Yarıçap Hesaplama:
   Çapı $16cm$ olan bir çemberin yarıçapı:

   $$r=\frac{d}{2}=\frac{16}{2}=8cm$$

2. Çevre Hesaplama:
   Yarıçapı $10cm$ olan bir çemberin çevresi:

   $$\stackrel{\backslash c}{C}evre=2\pi r=2\times 3,14\times 10=62,8cm$$

3. Alan Hesaplama:
   Yarıçapı $6cm$ olan bir çemberin alanı:

   $$Alan=\pi r^2=3,14\times 6^2=3,14\times 36=113,04c{m}^2$$

---

Küçük Bir Test

1. Çapı $12cm$ olan bir çemberin yarıçapı kaç cm’dir?
2. Yarıçapı $5cm$ olan bir çemberin çevresini hesaplayınız ($\pi =3,14$).
3. Yarıçapı $7cm$ olan bir çemberin alanını hesaplayınız.
4. Bir çemberin çevresi $31,4cm$ ise yarıçapı nedir? ($\pi =3,14$)